Bunun yanında Hunlar zamanından itibaren Kazakistan toprakları çok sayıda Türk boyuna yurtluk yapmıştır. Söz konusu büyük devletlerin merkezleri Moğolistan topraklarında bulunuyordu. Ancak bu devletleri oluşturan halk tabakasının çoğunluğu Kazakistan coğrafyasında yaşıyordu. Bunlar arasında Ting-ling'ler, Karluklar, Türgişler, Oğuzlar, Kıpçaklar gibi çok sayıda boy adını saymak mümkündür. Ayrıca ilerleyen süreçte Güney Kazakistan sahasına İslâmiyeti kabul eden Karahanlı Devleti de hakim olmuştur.
Daha sonra doğudan gelen Karahıtaylar bölgede kendilerini gösterirken, kuzey batı Kazakistan sahasına da Kıpçaklar hakim olmuştur. Önemli noktalardan birisi de şudur ki; Kıpçaklar daha sonra Kazak halkının büyük çoğunluğunu teşkil edecektir. Bu arada doğudan yükselen Moğollar, Cengiz Han liderliğinde bütün Asya'yı işgal edeceklerdir. Cengiz Han’ın ölümüyle oğulları arasında paylaşılan İmparatorlukta Kazakistan topraklarının büyük kısmı Altın Orda Hanlığına, güney doğusu ise Çağatay Hanlığına miras kalmıştır. Doğusu ise Ögedey Kağan'a bağlanmıştır.
Kazakların oluşumu Altın Orda Hanlığının doğu kanadı ile bağlantılıdır. Şeybani neslinden gelen Özbeklerden ayrılan Canıbek ve Kerey hanlar etrafında toplanan kabileler(uruklar) Kazakları meydana getirmiştir, (XV.yy’lın 2.yarısı=1450’li yıllar ve sonrası). 1520 yılına kadar Kazak birliğine Altay Dağlarından İtil(Volga) Irmağına kadar geniş sahada yaşayan bütün boylar katılmışlardır.
XVI. Asır Kazak Hanlığı için altın asırdır ifadesi kullanılsa yanlış olmaz. XVII.asırdan itibaren ise Kazaklar için sıkıntılar baş göstermiştir. Şöyle ki; Oyrat (Kalmuk/Cungar) baskınları ve Kazaklar arasında birliğin bir türlü sağlanamaması Kazak Hanlığının zayıflamasına hatta dağılmasına yol açmıştır. 1734 yılından itibaren önce Küçük Cüz sonra Orta ve Ulu Cüz Kazakları Ruslara bağlanmışlardır. Bu dönemden itibaren Kazaklar üzerinde Rus baskısı giderek arttı ve Kazakistan'ın tamamının Ruslar tarafından işgali 1855 yılında tamamlandı.
Rus işgalinden sonra birçok Rus göçmeni Kazak topraklarına yerleştirilmiştir. Aynı zamanda Ruslar Kazakları din ve kültür yoluyla Hıristiyanlaştırma ve Ruslaştırma politikası gütmüşlerdir. Ancak Rusların Kazaklar üzerindeki bu asimilasyon politikaları başarıya ulaşmamıştır. Aksine birçok Kazak aydını arasında bağımsızlık fikrinin doğmasına da etki etmiştir. XX.yüzyıl (1900’lü yıllar) başlarında Kazak aydınları arasındaki bağımsızlık fikirleri had safhaya ulaşmıştır. Kazak aydınları, Rus baskısına direnme ve kendi bağımsızlıkları yolunda önemli adımlar atmışlar ve Alaş Orda hareketi de bunun öncülüğünü yapmıştır.
Rusya’da 1917 yılındaki Bolşevik devriminden sonra Kazak toplulukları üzerinde Bolşeviklerin hakimiyeti başladı. Böylece 1924 yılında Kazakistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti =Kazakhstan Soviet Socialist Republic (KSSC=KSSR) kuruldu. 1929-1933 yılları arasında komünist rejim baskıları neticesinde Kazaklar yerleşik hayata geçmeye zorlanmışlardır. Bunun sonucunda Kazaklar arasında kıtlık meydana gelmiş ve Kazakların yarısı açlıktan ölmüştür. Ardından bağımsızlık fikirleriyle Kazaklar üzerinde hatırı sayılır etkileri olan Kazak Aydınları 1937 yılı dolaylarında Ruslar tarafından kıyıma maruz kalmışlardır.
1939-1945 yılları arasında Alman diktatörü Adolf Hitler tarafından ateşlenen II.Dünya Savaşı esnasında Almanların Sovyetler üzerine saldırıları neticesinde Ruslar (Özellikle Rus Devlet Başkanı Joseph Stalin) tarafından cepheye sürülen çok sayıda Kazak savaş esnasında ölmüştür. Savaştan sonra Bakir Topraklar Projesi kapsamında yeniden Rus ve diğer topluluklardan nüfus getirilerek Kazakistan'a yerleştirildi. 1970’li yıllardan itibaren Kazak kökenli yöneticiler Komünist Partisi’ne girmeye başlayınca Kazakların devlet yönetimindeki ağırlıkları artmıştır.
Aralık 1986 olaylarının adeta bir dönüm noktası olduğu Kazakistan'ın yakın tarihinde, 1989 yılından itibaren başlayan olaylar dizisinde bağımsızlık ilan edildi ve Nursultan Nazarbayev ilk cumhurbaşkanı oldu. Sahip olduğu yer altı ve yer üstü kaynaklar bakımından çok zengin bir ülke olan Kazakistan'ın önemi gün geçtikçe artmaktadır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder